NXT – Yeni Nesil Bitcoin – Bas Wisselink – Dave Pearce

“Düşünceme göre dijital paranın etkisi web kadar büyük olacak. Arada aracı olmayan bir finans sistemi baş döndürücü ve güçlü bir kavramdır. “

Bitcoin 2009’da takma adlı Satoshi Nakamoto’nun blockchain (blok zinciri) teknolojisiyle takdim ettiği ilk dijital para birimidir. Bugün dahi kim ya da kimler olduğu bilinmiyor. Bu devrimsel bir teknoloji çünkü mevcut finans sistemlerinin yerine geçme potansiyeli taşıyor. Bitcoin dizüstü bilgisayar, taşınabilir bellek gibi elektronik cihazlarda taşınıyor. Dünyanın çeşitli yerlerinde geleneksel para birimleri ile alınıp satılabiliyor ve borsaları var. Henüz tamamen Bitcoin’le yaşamını sürdürmek mümkün değil. Bazı oyuncular açısından bu kavram finansal olmaktan çok daha fazlası. Mali tarafının yanında sosyal etkisi üzerinde de konuşuyorlar. Bazı ülkeler olumlu bakıp mevcut sistemle bütünleştirmek isterken, bazıları platformun yeraltı organizasyonların para transferleri için kullanıldığını iddia ederek karşı çıkıyor. Bütün bu konular tartışmaya açık ve onu daha çekici hale getiriyor. Gerçek şu ki bundan kaçış yok. O zaman üzerinde konuşmaya başlayalım.

Amsterdam’da NXT Vakfı’nı ziyaret ettim. NXT yeni kuşak Bitcoin olarak tanımlanıyor. Kurucuları Bas Wisselink ve Dave Pearce ile yararlı bir söyleşi yaptım. Digital para, Bitcoin ve NXT üzerine farklı bakış açılarını konuştuk.

Bitcoin teknolojisinin bir “deney” olduğu söyleniyor. Sizin görüşünüz nedir?

Bas: Blockchain projesindeki herhangi bir dijital para biriminin BETA sürümlü bir yazılım olduğu doğrudur. Bunu zaten 0.12, 0.11 gibi sürümlerden görüyorsunuz. Bitmiş bir ürün değil ve umarım hiç tamamlanmaz. Bu bir deney değil çünkü merkezi ve bilimsel olarak organize edilmiyor. Bitcoin tecrübesi tekrarlanamaz ama bu bir keşiftir. Tamamen yeni bir alandayız. Öyle bir sistem ki orada banka hesabımı tutabilir ve size arada kimse olmadan ödeme yapabilirim. Cebime koyup herhangi bir ülkede bozdurabilirim. Bu çok farklı ve insanlar arasındaki dinamikleri değiştiriyor. Böyle bir şey daha önce görmediğimiz için neler olacağını da tahmin edemiyoruz. Bu onu bir keşif ve keyifli bir yolculuk yapıyor. Keşfedilmemiş bir bölge.

Bitcoin yeni “Internet” mi?

Dave: Düşünceme göre dijital paranın etkisi web kadar büyük olacak. Arada aracı olmayan bir finans sistemi baş döndürücü ve güçlü bir kavramdır.

Bitcoin ’in evrimi para ticareti ile başlar. Bitcoin çıkmadan uzun süredir para ticaretini elektronik yapmaya çalıştılar. 2009’a kadar gerçekleşemedi. Dijital para transferi sadece Ripple veya bankalar gibi merkezi sistemlerde oldu. Bitcoin, bizi 2009’da hiçbir merkezi noktaya bağlı olmayan, bireyleri aracı olmadan birbirleriyle direkt etkileşime geçiren bir sistemle tanıştırdı. Blockchainin oluşturulması bunu mümkün kıldı. Tüm işlemler dağıtılmış defter olarak sistem içinde yapılandırıldı. Bu teknoloji saf finans sistemlerinden bağımsız olarak kullanılmaya başlandı.

Blockchain âdem-i merkezci. Sisteme nasıl güveneceğiz?

Bas: İlginç olan da bu zaten, güveniyorsunuz çünkü blockchainde güvenecek kimse yok. Bunu merkezi sisteme alışık birisine anlatmak çok zordur. Yüzde 51 saldırısını engellemek için kişiler birlikte çalışmamalılar. Blockchain felsefesinde bireyler birbirlerine hiç güvenmeyen, kim olduğunu bilmediği ve işbirliği yapmak zorunda olmadığı kişilerle birlikte bir şey oluştururlar. Ona inanmak için başlıca sebep budur. Merkezi bir sistemde diğer sorun da saldırılacak tek bir sistem olmasıdır. Bir yerini bozarsanız sistemin tümü etkilenir. Blockchain de bana saldırsanız, bir uyarı yazarım, sistemin geri kalanı çalışmaya devam eder. Kaosun inşacı olduğu bir sistemdir.

O zaman bağlantılı olduğunuz kişiler yerine sisteme güveniyorsunuz.

Bas: Evet, kesinlikle. İdeal olarak sistemde kimseyi tanımıyorsunuz ve sisteme güveniyorsunuz çünkü kurallar şeffaf. Bitcoin ağının normlarını öğrenmek için matematik dereceniz olması gerekmiyor. İşlemin nasıl yapıldığını Bitcoin’de Çalışmanın İspatı (Proof of Work), NXT’de Bahis İspatı (Proof of Stake) ile görebilirsiniz. Sistemi aldatmak mümkün değildir. İnsanlar yerine kurallara güvenirsiniz.

Dave: Kim olduğunu bilmediğiniz takma isimli milyonlarca insan var. Konuşma kanallarından fikirlerini, yaptıkları işleri biliyoruz ki bunlar yeterli. Burada “kimlik” ve birbirinizle nasıl etkileşime geçeceğiniz yeniden tanımlanıyor. Bu ilişkiyi anlamlı buluyorum.Sizin ve o kişi arasındaki kurallar belli. Kurallar çalışmalı ve anlaşma üzerine işlem gerçekleşmeli. Bu kadar. Borç verdiğiniz kişi ile ilgili tüm yönlerini bilmek zorunda mısınız?

Bunu cevaplamak zor çünkü karşımdaki seri katil bile olabilir. Ama anladığım, gerçek kişiler yerine profillerle iş yapmaya alışmak gerekiyor. Bazen arkadaşlarınız bile sizi aldatıyor.

Peki, siz dijital para ile mi yaşıyorsunuz?

Dave: Bitcoin’i anlatması zor ama kullanması kolay. Ufak değişikliklerin mühim etkileri olabiliyor. Sonuçta bu teknolojinin nereye varacağını tam olarak bilmiyoruz. Teoride Hollanda’da 40-50 Bitcoin harcayabileceğiniz mekân var. Biz genellikle Avroya çevirip kullanıyoruz. Bugün tamamen dijital para ile yaşayamazsınız. İnanıyorum ki kısa süre sonra geleneksel paradan daha önemli olacak ama tamamen yerine geçmeyecek. 

Bas, tüm birikimini dijital paraya çevirdin. Güvenlik tarafındaki tavsiyelerini merak ediyorum.

Bas: Tabii ki parayı taşınabilir bir bellekte, dizüstü bilgisayarda taşımak birçok sorumluluk getiriyor. Çalınabilir, ama nasıl koruyacağınızı bilmelisiniz. Şifreli ve sıkı şekilde korunuyor.  Şifreleme (sanal kimlik, sabit disk, vb) ve şifre yönetimini öğrenmeniz gerekiyor.

Bugün insanlar çok fazla bilgiye maruz kalıyor ve güvenliklerini yönetmek de ayrı bir sorumluluk. Zor görünüyor. Ya da tembelleştik mi?

Dave: Birçok kişi bilgiyi emip, doğru değerlendirecek şekilde düşünmek üzere eğitilmiyor. Buradaki vurgu insanlara nasıl düşünecekleri, eleştirel olmayı ya da kendi seçimlerini yapmayı öğretmek gerektiğidir. Mevcut eğitim sistemi hala fabrika işçisi üretmek üzerine kuruludur. Bugün toplumdaki insanlar kendi seçimlerini yapmak üzere düşünmeye başladı. Bu eğitim sisteminden çıkan bir sonuç değil.

Bas:  Yaratıcılığı öğretmek mümkündür. Biliyorum çünkü çok drama eğitimi verdim. Geleneksel eğitim sisteminde bu yetenek bastırılır. Bu gerçektir. Yaratıcı çocukları isteyecek öğretmenler yetiştirmek zordur çünkü işlerini zorlaştırır. Hollanda’da sınıflar kalabalık ve öğrenciler cesaretlendirilmiyor. Ebeveynlerin çoğu kötü eğitiliyor, böylece kuralları sevmiyorlar. Atalarımızdan refah bir toplum miras aldık. Biz yapmadık bunu. İnsanlar bugün “olması gereken yaşam tarzı budur” diyorlar. Her şeyimiz var ama takdir etmiyoruz. İnsanlar oy vermek, kendilerini ve demokrasiyi desteklemek için eğitmek konusunda tembeller. Demokrasi de iyiye gitmiyor. 

Anladığım, bakış açımızı değiştirmemiz gerektiği. NXT’den bahseder misiniz?

Bas: NXT ikinci kuşak bir blockchaindir. Bitcoin borsaları doğru değerleme yapıyor, NTX’de biz mesaj gönderme ve bilgi depolama gibi yeni özellikler ekledik. Çeşitli varlıklar oluşturup birçok şeyin ticaretini yapabilirsiniz. Ayrıca Bahis İspatı (Proof of Stake) Bitcoin’den daha az enerji kullanır.

Dave: NXT güvenli bir elektronik jetondur (token). Ana teknik fark PoS’tir. Ayrıca renkli, alt jeton gibi farklı varlıklar oluşturulmasına imkân verdik. Bir varlık, para birimi veya ikincil jeton NXT blockchaini içinde çalışabilir. Bunlar kitlesel fon (crowd fundind) gibi çeşitli şekillerde kullanılabilir.

Bitcoin Çalışmanın İspatı (Proof of Work) , NXT’de Bahis İspatı (Proof of Stake) kullanıyor. Aradaki farkı biraz daha açabilir misiniz?

Bas: PoW bir yarışma ile karakterize edilebilir. En güçlü bilgisayar kripto bulmacaya en hızlı şekilde hücum eder. Ekipmanınız ne kadar güçlü olursa o kadar çok Bitcoin madeni elde edersiniz. Bu da büyük donanım yarışına ve güç tüketimine sebep olur.

Bahis İspatı (Proof of Stake) daha çok bir piyango gibidir. Alınan her pay (stake) piyangoya giren bir piyango bileti gibidir. Ne kadar çok biletiniz olursa şansınız o kadar artar. Piyangoda donanım ve gücü çok harcamazsınız. Enerji tasarruflu bir sistemdir.

Dave: Katılımcılar paylarını sisteme koyarlar ve yazılım ödülü bir sonra kimin alacağına yarı-rastlantısal olarak seçer. NXT’de 1 milyar jeton vardır. PoS’in güvenliği sağlamak için çalışma prensibi üst sınıra sahip olmaktır.

Kullanımı daha mı kolay?

Bas: Daha kolay değil, daha ucuz.

Bir sürü alternatif dijital kurlar var şu anda, son kullanıcı hangisini seçeceğine nasıl karar verecek?

Dave: Bu tamamen onların zevkine kalmış. Birini diğeri yerine seçmek için bir sebep yok.

İkisine de vizyonumu genişlettikleri için çok teşekkür ediyorum.

NXT Vakfından Bas Wisselink ile yaptığım görüşmeyi İngilizce olarak aşağıdaki videodan izleyebilirsiniz.